Essentiële mix
29 maart 2005
Omega-3 en omega-6 vetzuren kunnen depressie, hartaandoeningen en kanker helpen voorkomen. Mits je weet hoe je ze moet innemen, zo verklaart Harriet Griffey
Terwijl de zoveelste studie toont dat het eten van vis goed voor je is (deze keer kunnen omega-3 essentiële vetzuren helpen stress te lijf te gaan), kan je je toch afvragen waarom er zoveel ophef is over visolie. Hoe essentiëel zijn essentiële vetzuren nou echt?
Het antwoord is: zeer essentiëel. Zowel omega-3 als omega-6 essentiële vetzuren zijn kritiek voor onze gezondheid, en de ontwikkeling en functie van onze hersenen. We moeten ze vergaren met ons eten aangezien we ze niet zelf kunnen produceren. De twee meest fundamentele essentiële vetzuren zijn de omega-3 uit groene groenten en lijnzaad, en de omega-6 uit plantaardige oliën, die ons lichaam dan weer kan converteren in andere essentiële vetzuren die zelfs nog belangrijker zijn.
Waarom hebben we omega-3 nodig?
Hoewel het Westers dieet over het algemeen rijk is aan omega-6 vetzuren, is het relatief arm aan omega-3. Dit doet er toe, omdat de verhouding omega-6 en omega-3 in ons dieet tussen de 4:1 of minder zou moeten liggen, maar voor de meesten onder ons ligt dit dichter bij 10:1 en in sommige gevallen zo hoog als 20:1. Niet alleen dat, omega-6 wedijvert met omega-3 voor conversie naar hun respectievelijke essentiële vetzuren, dus een hoge inname van de één kan ons een tekort opleveren aan de ander.
“Daar komt nog bij dat sommige mensen gevoeliger zijn voor een hoge verhouding”, vertelt neurowetenschapper Dr. Alex Richardson, een ´senior research fellow´ in physiology op Mansfield College, Oxford, en lid van de ´International Society for the Study of Fatty Acids and Lipids´ (ISSFAL). “En sommige mensen kunnen ook een ingebouwde inefficiëntie bezitten in hun conversie-proces, wat ze nóg gevoeliger maakt voor tekorten. Symptomen van een lage omega-3 status, waarvan we weten dat ze invloed heeft op neurotransmitters zoals dopamine en serotonine in de hersenen, kunnen zijn problemen met de mentale gezondheid variërend van depressie, stemmingsschommelingen en chronische angst tot gedragsproblemen zoals ADHD, dyslexie en dyspraxie”.
Zouden we voldoende kunnen binnenkrijgen via ons dieet?
Koudwater-vissen zoals makreel, haring, tonijn, zalm en sardien zijn een uitstekende directe bron van de omega-3 vetzuren die onze hersenen nodig hebben, en de huidige ‘Food Standards Agency’ aanbeveling is elke week vier 140 g. porties vette vis te eten. Maar wanneer was de laatste keer dat u haring at? Als we deze richtlijn zouden volgen, kregen we genoeg omega-3 binnen, maar zo simpel is het niet helemaal. “Veel dingen kunnen bijdragen aan een lage omega-3 status,” vertelt Dr. Richardson. “Eén daarvan is onze inname van niet alleen omega-6 maar ook geharde vetten en transvetten, te vinden in sterk bewerkte junkfood die veel plantaardige olie bevat. Deze kunnen de conversie van omega-3 blokkeren, net als een tekort aan één van de co-factoren die nodig zijn voor de conversie – vitamine B3 en B6, vitamine C, magnesium en zink, om maar een paar te noemen. Stress en een aantal virale infecties kunnen de conversie remmen, terwijl veel drinken en roken beide helpen deze cruciale vetzuren te vernietigen. Het is dus van het grootste belang dat wanneer de omega-3 inname verhoogd wordt, de junkgewoonten worden verbannen”.
Kunnen essentiële vetzuren onze mentale gezondheid verbeteren?
Dr. Joseph Hibbeln, van de ´National Institutes of Health´ in de Verenigde Staten, publiceerde al in 1998 onderzoek naar visolie en depressie in The Lancet. Hij beweert dat een omega-3 tekort een uitwerking heeft op de mentale gezondheid, en suggereert dat de toename van mensen met depressie gerelateerd kan zijn aan ons sterk verhoogde gebruik van plantaardige oliën, en de corresponderende uitputting van omega-3. Andere studies hebben laten zien dat 1 gram EPA (een omega-3 vetzuur) per dag net zo effectief kan zijn als Prozac en Seroxat in het verminderen van depressie – zónder de bijwerkingen.
In een onderzoek gezamenlijk uitgevoerd door Dr. Alex Richardson en Dr. Madeleine Portwood, toonden 120 basisschoolkinderen met coördinatie-moeilijkheden, die een mix van omega-3 en omega-6 essentiële vetzuren kregen toegediend over een duur van drie maanden, significante verbeteringen.
Hoeveel hebben we nodig?
De aanbevolen therapeutische dosis van EPA is 1 gram per dag voor die mensen met problemen met de mentale gezondheid of 500 mg. voor die zonder. Dat betekent dus 1 gram EPA, niet 1 gram visolie, iets wat je mee moet nemen in je overweging bij het kopen van supplementen. “Supplementatie is niet noodzakelijkerwijs een slechte zet als je je dieet verbetert en bewerkte voeding verbant,” zegt Dr. Richardson. “Maar alleen als je een supplement gebruikt die je geeft wat je nodig hebt. Codliver-olie levert een beetje omega-3, samen met vitamine A en D, maar deze en gebruikelijke visolie kan ook veel verzadigd vet bevatten. En als je genoeg zou nemen om aan de 1 gram EPA per dag te komen, zou je een vitamine A-vergiftiging riskeren. Levers ontgiften, en omdat kabeljauw (Cod) in behoorlijk vervuild water zwemt, is het verstandig om te controleren of je supplement geen kwik, PCB’s of andere schadelijke stoffen bevat”. Visolie kent dit risico niet.
Wat is de vegetarische optie?
“Lijnzaad en lijnzaadolie leveren het omega-3 vetzuur ALA (alfa-linoleenzuur), maar deze moet nog worden omgezet in EPA en DHA (een ander vetzuur), terwijl dit niet nodig is bij visolie”, zegt Dr. Richardson. “Sommige, zich in de materie verdiept hebbende, vegetariërs kiezen daarom voor een DHA-supplement op basis van algen, naast voldoende lijnzaad of lijnzaadolie en groene bladgroenten die ALA leveren”.
Wat zijn de andere voordelen?
Visolie staat al lang bekend te helpen beschermen tegen hart- en vaatziekten, alsook de ziekte van Alzheimer en reumatoïde artritis. Er is zelfs bewijs dat suggereert dat omega-3 kan helpen bij goedaardige prostaatvergroting. In 1986 publiceerde Dr. David Horrobin onderzoek in de ´Journal of the National Cancer Institute´ wat liet zien dat het blootstellen van kankercellen aan essentiële vetzuren zoals EPA, de groei remde en de effecten van chemotherapie kon versterken. “Omega-3 essentiële vetzuren zijn geen wondermiddel”, vertelt Dr. Richardson. “Maar hun voordelen worden steeds belangrijker in onze slecht gevoede, gestresste en vergrijzende maatschappij. En we negeren dit wanneer we het ‘t hardst nodig hebben”.
Bronnen:
www.fabresearch.org
www.issfal.org.uk